જાપાનના ફુકુશિમા અણુ ઊર્જા મથકમાં થયેલા ઘડાકાઓને કારણે વિશ્વભરમાં જ રેડિયેશન ફેલાઈ રહ્યું છે તેને કારણે સાબિત થઈ ગયું છે કે અણુનું વિભાજન કરીને તેમાંથી વીજળી મેળવવાની ટેકનોલોજી અત્યંત જોખમી છે અને તે સમગ્ર માનવ જાતના અસ્તિત્વને ભૂંસી નાખવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આધુનિક વ્યાખ્યા મુજબ ઝડપથી વિકાસ સાધવો હોય તો ઉર્જાનું ઉત્પાદન વધારવું અનિવાર્ય બની જાય છે.
ઉર્જાના સાધન તરીકે માનવ જાત પરંપરાગત રીતે કોલસો, ગેસ, ઓઇલ, જળ વગેરેનો ઉપયોગ કરતી આવી છે. પ્રાચીન ભારતમાં અને દુનિયાના અનેક દેશોમાં ઉર્જા મેળવવા માટે પશુઓનો બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગ થતો હતો. પશુઓમાંથી પ્રાપ્ત થતી ઉર્જા કદી ખૂટતી નથી. પશુને આપણે ઘાસ અને દાણા ખવડાવીએ છીએ તેમાંથી ઊર્જા પેદા થાય છે. આ ઉર્જાની આયાત કરવી નથી પડતી. તેના માટે વિદેશી કંપનીઓ ઉપર નિર્ભર નથી રહેવું પડતું. તેને કારણે પર્યાવરણ અને માનવના આરોગ્યને કોઈ ખતરો નથી. વળી આ ઉર્જા તદ્દન સસ્તી છે. આપણી સરકારે ઉર્જાની બાબતમાં આત્મનિર્ભર બનવા માટે ભારતના વિશાળ પશુબળને કામે લગાડવું જોઈએ.
ઉર્જા આપણી રોજબરોજની જરૃરિયાત છે. જીવનના તમામ વ્યવહારો નિભાવવા માટે અને દેશનું ઉત્પાદન વધારવા માટે પણ ઉર્જાની જરૃર પડે છે. ઉર્જા વિના વ્યક્તિનો કે દેશનો પણ વિકાસ થતો નથી. આપણી સમક્ષ ઉર્જા મેળવવાના જે સંખ્યાબંધ વિકલ્પો છે તેમાંથી આપણે એવા વિકલ્પો પસંદ કરવા જોઈએ જે સસ્તા હોય, સલામત હોય, પર્યાવરણને હાનિ પહોંચાડે તેવા ન હોય, ખૂટી પડે તેવા ન હોય, જેનું ઘરઆંગણે ઉત્પાદન થતું હોય તેવા હોય અને સરળ હોય. આજે ઊર્જા મેળવવા માટે થર્મલ પાવર, ઓઇલ, ગેસ, કોલસો, પવન, સૂર્ય, અણુ, પશુ વગેરે સાધનોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ બધા સાધનોને ઉપરની કસોટીઓમાંથી પસાર કરવામાં આવે ત્યારે પશુ ઉર્જા શ્રેષ્ઠ વિકલ્પના રૃપમાં ઉભરી આવે છે. વર્તમાન ભારતની ઉર્જાની જ કુલ જરૃરિયાત છે તે પૈકી ૩૦ ટકા જરૃરિયાત આજે પણ પશુઓ દ્વારા સંતોષવામાં આવે છે. આ ટકાવારી વધારીને ૮૦ ટકા સુધી લઈ જઈ શકાય તેમ છે.
ઉર્જાનું ઉત્પાદન વધારવાની વિચારણા કરતી વખતે સૌથી પ્રથમ આપણે ઉર્જાનો વ્યય અટકાવવાનો વિચાર પણ કરવો જોઈએ. મનુષ્યનું શરીર પણ એક પાવર પ્લાન્ટ છે. આપણે જે ખોરાક ખાઈએ છીએ તે આ પાવર પ્લાન્ટનું બળતણ છે. આ ખોરાકમાંથી આપણા શરીરમાં શર્કરા પેદા થાય છે, જે ઉર્જાનો સ્રોત છે. આ ઉર્જા આપણા હાથ- પગ વડે ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. આપણા રોજીંદા જીવનમાં એવી ઘણી બધી પ્રવૃત્તિઓ છે જે આપણા શરીરની સ્નાયુ ઉર્જાની મદદથી કરી શકીએ તેમ છીએ. આ પ્રવૃત્તિઓ માટે પેટ્રોલ, ગેસ, વીજળી અથવા પશુનો ઉપયોગ કરવો તે પણ એક પ્રકારનો રાષ્ટ્રીય વ્યય છે. આ વ્યય પહેલા અટકાવવો જોઈએ.
ધારો કે આપણે એક માઇલનું અંતર કાપવું હોય તો આપણી પાસે ટ્રાન્સપોર્ટના અનેક વિકલ્પો છે. પહેલો વિકલ્પ આપણું શરીર છે. આપણું શરીર પણ એક વાહન છે. આપણા બે પગ તેના પૈડાં છે જો એક માઇલનું અંતર આપણે ચાલીને કાપીએ તો તેમાં આપણા શરીરની ઊર્જા વપરાય છે. તે માટે કોઈ બાહ્ય ઉર્જાની આવશ્યકતા રહેતી નથી. તેને બદલે જો આપણે એક માઇલનું અંતર ઘોડા પર બેસીને કાપીએ તો તેમાં પશુની ઉર્જા વપરાય છે.આ ઉર્જા પેદા કરવા માટે ઘોડો પાળવો પડે છે અને તેને ચારો ખવડાવવો પડે છે. એટલે ઘોડાની ઉર્જાની સરખામણીએ આપણા શરીરની ઉર્જા વધુ સરળ અને સસ્તી છે. તેના માટે કોઈ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ પણ કરવું પડતું નથી.
હવે જો આપણે એક માઇલ ચાલવા માટે આપણા પગ અથવા ઘોડાનો ઉપયોગ કરવાને બદલે પેટ્રોલ અથવા ડિઝલથી ચાલતા વાહનનો ઉપયોગ કરીએ તો તેને કારણે અનેક સમસ્યાઓ પેદા થાય છે. આ વાહનોનું ઉત્પાદન કરવા માટે ફેક્ટરીઓ નાખવી પડે છે. ફેક્ટરી નાખવા માટે વૃક્ષો કાપવા પડે છે. ફેક્ટરીમાં પ્રદૂષણ થાય છે. તેને કારણે હવામાં અને પાણીમા ઝેર ફેલાય છે. ફેક્ટરીમાં કામ કરતા મજૂરોનું આરોગ્ય બગડે છે. પ્રદૂષણને કારણે સમાજમાં રોગચાળો ફેલાય છે.
વાહન ચલાવવાનું પેટ્રોલ અથવા ડિઝલ ક્રૂડ ઓઇલમાંથી બને છે ક્રૂડની આયાત કરવી પડે છે. તેને માટે અનાજની અને શાકભાજીની નિકાસ કરવી પડે છે. ક્રૂડને શુદ્ધ કરવા માટે રિફાઇનરીઓ નાંખવી પડે છે.
જો આપણે એક માઇલ ચાલવા માટે સ્કુટર, મોટર, બસ, રીક્ષા કે બાઇકનો ઉપયોગ કરવાને બદલે ઘોડાનો, બળદનો કે ઉંટનો ઉપયોગ કરીએ તો તેને કારણે કોઈ ફેક્ટરી નાખવી પડતી નથી અને પ્રદૂષણ પેદા નથી થતું. વળી પશુના આહારનું ઉત્પાદન દેશમાં ક્યાંય પણ ફાજલ જમીનમાં કરી શકાય છે. તેની આયાત નથી કરવી પડતી અને તેના માટે હુંડિયામણનો ખર્ચ નથી કરવો પડતો. વળી પશુઓનો જે ખોરાક છે તે ખૂટી જવાનો ભય નથી. જમીનના ટુકડા ઉપર તેને વારંવાર પેદા કરી શકાય તેમ છે. આ ખોરાકના બદલામાં પશુઓ આપણને કીંમતી છાણ આપે છે, જે પણ ઉર્જાનો અખૂટ સ્રોત બની શકે છે. રસોઈમાં ગેસ અને કોલસાને બદલે આ છાણ પણ વાપરી શકાય છે. પશુને બદલે આપણે બાઇસિકલનો ઉપયોગ કરીએ તો આપણી સ્પીડ વધી જાય છે અને પશુને પાળવાનો ખર્ચો પણ બચી જાય છે.
આપણી આધુનિક લાઇફ સ્ટાઇલમાં આપણે સૌથી પહેલા તો આપણા શરીરના પાવર પ્લાન્ટમાં પેદા થતી ઉર્જાનો ઉપયોગ ઘટાડતા જઈએ છીએ અને બાહ્ય ઉર્જાનો ઉપયોગ વધારતા જઈએ છીએ. એક નાનકડું ઉદાહરણ જોઈએ. હજી થોડાં વર્ષો પહેલા આપણા બધાના ઘરોમાં ચટણી વાટવા માટે કૂંડી-ધોકાનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો.
તેમાં આપણા શરીરની ઉર્જા જ વપરાતી હતી. હવે આપણે કૂંડી-ધોકાના બદલે ઇલેક્ટ્રિકથી ચાલતું મિક્સર વાપરીએ છીએ આ મિક્સર ચલાવવા માટે સરકારે વીજળી પેદા કરવી પડે છે. વીજળી પેદા કરવા માટે પાવર પ્લાન્ટો ચલાવવા પડે છે. પાવર પ્લાન્ટો ચલાવવા માટે નદીના પ્રવાહને રૃંધીને વિરાટ બંધો બાંધવા પડે છે. બંધો બાંધવા માટે જંગલો કાપવા પડે છે અને વનવાસીઓને બેઘર બનાવવા પડે છે. થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ નાખવા માટે કોલસાની ખાણો ખોદવી પડે છે અને હવામાં પ્રદૂષણ ફેલાય છે. અણુ ઉર્જા મથકો સ્થાપવા માટે ખેતીની જમીનો બરબાદ કરવામાં આવે છે અને કિસાનો બેરોજગાર બને છે. વળી અણુ ઉર્જાના પ્લાન્ટમાં ધડાકો થાય તો રેડિયેશન ફેલાઈ જવાનો ડર રહે છે.
મિક્સર તો આપણી લાઇફ સ્ટાઇલનું એક ઉદાહરણ છે. જે કામો આપણા શરીરની ઉર્જા આસાનીથી લઈ શકે એવા અનેક કામો આજે આપણે યંત્રો પાસે કરાવીએ છીએ અને બાહ્ય ઉર્જાનો વપરાશ તદ્દન બિનજરૃરી રીતે વધારતા જઈએ છીએ. કપડા ધોવા માટે આપણે ધોકાને બદલે વોશિંગમશીનનો ઉપયોગ કરીએ છીએ ત્યારે પણ ઉર્જાના વેડફાટના કારણરૃપ બનીએ છીએ. ઘરમાં ઝાડુ કાઢવા માટે આપણે ઝાડુ અને સુપડીના બદલે વેક્યૂમ ક્લિનરનો ઉપયોગ કરીએ છીએ ત્યારે આપણે સરકારને વધુ એક થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ કે અણુ ઉર્જા મથકની સ્થાપના કરવાનું નિમિત્ત પૂરું પાડીએ છીએ. પાણી ઠંડુ કરવા માટે આપણે માટલાને બદલે ફ્રીજનો ઉપયોગ કરીએ છીએ ત્યારે આપણે દેશની ઉર્જા સમસ્યાને વધારે ઘેરી બનાવીએ છીએ. ગરમી સહન કરવાને બદલે આપણે ઘરમાં કે ઓફિસમાં એસી નંખાવીએ છીએ ત્યારે આપણે દેશમાં એક નવો બંધ બાંધવા માટે સરકારને કારણ આપીએ છીએ.
આપણા શરીરમાં જે અખૂટ ઉર્જા છે તેનો ઉપયોગ કરવાને બદલે આપણે તેના માટે યંત્રો ઉપર આધાર રાખતા થઈ જઈએ છીએ. ત્યારે એકબાજુ દેશનું અર્થતંત્ર અને પર્યાવરણ બગડે છે અને બીજી બાજુ આપણું આરોગ્ય બગડે છે. આપણું શરીર પણ એક યંત્ર છે. કોઈ યંત્રમાં આપણે સતત બળતણ પૂર્યા કરીએ અને યંત્રને ચલાવીએ નહીં તો યંત્ર ખોટકાઈ ગયા વિના રહેતું નથી. આપણે આહારમાં પુષ્કળ કેલેરી લીધા કરીએ અને તેને બાળવા માટે શ્રમ ન કરીએ તેને કારણે ડાયાબીટીસ અને હૃદયરોગ જેવી બીમારીઓ થાય છે. જેઓ આ બીમારીઓથી બચવા માંગતા હોય છે તેઓ જિમ્નેશિયમમાં જઈને કેલોરીને બાળવાનો વ્યાયામ કરે છે. આ પણ ઉર્જાનો એક પ્રકારનો વ્યય છે. શરીરની ઉર્જાનો ઘરકામમાં ઉપયોગ કરવાને બદલે આપણે વીજળીથી ચાલતા યંત્રોનો ઉપયોગ કરીએ છીએ અને શરીરની વધારાની ઉર્જાને કાઢવા માટે કસરત કરીએ છીએ. આ લાઇફસ્ટાઇલમાં કયું ડહાપણ છે ?
આપણા દેશમાં ઉદ્યોગોના વિકાસ માટે પણ મનુષ્યના શરીરની ઉર્જાનો અને પશુઓની ઉર્જાનો ઉપયોગ કરીને સંભવિત અણુ કટોકટીમાંથી દેશને બચાવી શકાય તેમ છે. એક વણકર જો હાથસાળ ઉપર કાપડ વણે તો તેમાં માત્ર શરીરની ઉર્જા જ વપરાય છે. આ કામ પાવરલૂમથી વીજળીથી કરવામાં આવે તો વીજળી વપરાય છે. જે ઉદ્યોગમાં મનુષ્યના શરીરની ઉર્જા ઓછી પડે ત્યાં પશુઓની ઉર્જાનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. આપણા દેશમાં અગાઉ બળદ ઘાણીઓ જ હતી. બળદ કૂવામાંથી પાણી ખેંચવાનું કામ પણ કરી શકતા હતા.
આજે તે માટે ડિઝલથી ચાલતા એન્જિનો કે વીજળીથી ચાલતી મોટરોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. મુંબઈમાં એક જમાનામાં ઘોડાઓથી ટ્રામો પણ ચાલતી હતી. આજે બેસ્ટની બસો ડિઝલ કે સીએનજી ઉપર ચાલે છે. દેશનો જો સાચો અને સલામત વિકાસ કરવો હોય તો સરકારે ઉર્જાનો સરળ, સલામત, સસ્તા અને સ્વદેશી સાધનોનો ઉપયોગ વધારવો જ પડશે. અન્યથા રશિયાના ચેર્નોબિલ કે જાપાનના ફુકુશિમા જેવી ભીષણ દુર્ઘટનાઓ માટે આપણે અત્યારથી જ તૈયારીઓ શરુ કરી દેવી પડશે.
અણુભઠ્ઠીમાંથી બહાર પડતી કિરણોત્સર્ગી આયોડિન અને સેસિયમ ધાતુ જો શરીરમાં પ્રવેશે તો તેનાથી કેન્સર થાય છે અને મોત પણ થઈ શકે છે
સુરેશ કલમાડી માટે આનંદના સમાચાર છે. કોમનવેલ્થ ગેમ્સની ઓર્ગેનાઇઝીંગ કમિટિના ભૂતપૂર્વ અધ્યક્ષ સુરેશ કલમાડી અત્યાર સુધી ફરિયાદ કરતા હતા કે આ કૌભાંડમાં તેમને એકલાને કેમ સંડોવવામાં આવી રહ્યા છે? સુરેશ કલમાડી અને દિલ્હીનાં મુખ્ય પ્રધાન શીલા દીક્ષિત એકબીજાના કટ્ટર દુશ્મન છે. કલમાડીએ અનેક વખત શીલા દીક્ષિતનું નામ આપીને ફરિયાદ કરી છે કે તેમની સામે કેમ પગલાં લેવામાં આવતાં નથી? કોમનવેલ્થ ગેમ્સના કૌભાંડમાં દેશની તિજોરીને જો ૮૦,૦૦૦ કરોડ રૃપિયાનું નુકશાન થયું હોય તો તેના માટે સુરેશ કલમાડી સિવાયના રાજકારણીઓ પણ જવાબદાર છે. હવે કોમનવેલ્થ ગેમ્સ કૌભાંડની તપાસ કરી રહેલી વી.કે. શુંગલુ સમિતિએ આયોજનના ખર્ચમાં થયેલા વધારા માટે દિલ્હીનાં મુખ્ય પ્રધાન શીલા દીક્ષિત ઉપરાંત લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર તેજિન્દર ખન્ના અને દિલ્હી ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટીના ઉચ્ચ અધિકારીઓને પણ જવાબદાર ગણાવ્યા છે.
બિલકુલ ચિંતા નથી. આ વર્ષે આપણા દેશમાં ઘઉંનો અને ચોખાનો બમ્પર પાક થયો છે. ગુજરાતમાં અને મધ્ય પ્રદેશમાં તો ગયાં વર્ષની સરખામણીએ લગભગ બમણું ઉત્પાદન થયું છે. મંડીઓમાં ઢગલાબંધ અનાજ ખડકાવા લાગ્યું છે. સામાન્ય રીતે દેશમાં જ્યારે અનાજનો વિપુલ પાક થાય ત્યારે બજારમાં અનાજના ભાવો ઘટે છે અને જે ગરીબો પહેલા એક ટંક ખાવાભેગા થતા હતા તેઓ બે ટંક પેટ ભરીને જમી શકે છે. પરંતુ આપણી સરકારની વિચિત્ર અન્નનીતિના પાપે આ વર્ષે બમ્પર પાક છતાં પણ ગરીબોના પેટમાં અનાજ જવાને બદલે સરકારી ગોદામોમાં સડી જશે.
અમેરિકા સાથેના અણુ કરારને સફળ બનાવવા માટે જો કેન્દ્રની યુપીએ-૧ સરકાર સંસદસભ્યોને આટલી મોટી લાંચ આપવા તૈયાર થઈ ગઈ હોય તો આ કરાર કરવા માટે અમેરિકાની અણુભઠ્ઠીઓ બનાવતી કંપનીઓ દ્વારા ભારતના રાજકારણીઓને કેટલી મોટી લાંચ આપવામાં આવી હશે તે સંશોધનનો વિષય છે. અમેરિકાએ છેલ્લા ૩૦ વર્ષથી નવી અણુભઠ્ઠીઓ બનાવવાનું બંધ કર્યું છે, પણ ભારતના ગળામાં જોખમી અણુભઠ્ઠીઓ પહેરાવી દેવા તે કેમ આટલું આતુર છે, તેનો વિચાર પણ આપણા સ્વાર્થી રાજકારણીઓ કરતા નથી. અમેરિકા સાથેના અણુકરારની બાબતમાં જે નાણાંની લેવડદેવડ થઈ હશે તેની તપાસ કરવામાં આવે તો ૨-જી કરતા પણ મોટું કૌભાંડ બહાર આવી શકે છે. ભારતે અમેરિકા સાથે જે અણુકરારની બાબતમાં જે નાણાંની લેવડદેવડ થઈ હશે તેની તપાસ કરવામાં આવે તો ૨-જી કરતાં પણ મોટું કૌભાંડ બહાર આવી શકે છે. ભારતે અમેરિકા સાથે જે અણુકરાર કર્યા તે ભારતને ૧૭૫ અબજ ડોલરની અણુભઠ્ઠીઓ વેચવા માંગતી મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓના લાભાર્થે કર્યા હતા અને તેમાં પ્રજાની સલામતીની બિલકુલ ચિંતા કરવામાં આવી નહોતી.
લિબિયામાં મુઅમ્મર ગડાફી નામની કીડી ઉપર મિત્રદેશોનું કટક ધસી આવ્યું છે. યુનોની સલામતી સમિતિ યુરોપ અને અમેરિકાના સામ્રાજયવાદી દેશોની કઠપૂતળી છે તે સાબિત થઈ ગયું છે. બ્રિટન, અમેરિકા અને ફ્રાન્સ જેવી મહાસત્તાઓને અચાનક 'લિબિયાની બિચારી પ્રજા'ની દયા આવી ગઈ છે, એટલે ગડાફીના શાસનનો અંત આણવા તેમણે ટ્રિપોલી ઉપર હવાઈ હુમલાઓ શરૃ કર્યા છે. આ હુમલો માનવ અધિકારોના જતન માટે છે, એવી દલીલ કરવામાં આવી રહી છે. હકીકતમાં આ હવાઈ હુમલામાં લિબિયાના જે નિર્દોષ નાગરિકોની કતલ થશે તેને કારણે લિબિયાની જનતાના માનવ અધિકારો જ જોખમમાં આવી જશે. આ હુમલાઓનો જાહેર હેતુ લિબિયામાં લોકશાહીની સ્થાપના કરવાનો છે, પણ અસલ હેતુ મુઅમ્મર ગડાફીના હાથમાંથી લિબિયાના શાસનનો કબજો ઝૂંટવીને પશ્ચિમી દેશોના ઇશારા ઉપર નાચે તેવી કઠપૂતળી સરકારની સ્થાપના કરવાનો અને તેલના કૂવાઓ ઉપર કબજો જમાવવાનો છે.
૨-જી કૌભાંડનો પ્લોટ વધુ ને વધુ ભેદી બની રહ્યો છે. જ્યાં અબજો રૃપિયાની મોકાણ હોય ત્યાં હત્યા અને આત્મહત્યા જેવા ભેદભરમો પણ શરુ થઈ જાય છે. ૨-જી કૌભાંડમાં રાજકારણીઓ, સરકારી અધિકારીઓ અને ઉદ્યોગપતિઓ મળીને દેશના અબજો રૃપિયાના સંશાધનોની જે રીતે ઉજાણી કરી રહ્યા તેની તપાસ એક ડિટેક્ટીવ નવલકથાની ઢબે આગળ વધી રહી છે. આ નવલકથામાં લવ છે, સેક્સ છે, ધોખા છે અને મોત પણ છે. ૨-જી કૌભાંડમાં એ. રાજાને જે રીતે કસ્ટડીમાં લેવામાં આવ્યા તે રીતે કરુણાનિધિની પુત્રી કનીમોઝી ઉપર પણ હજી કોઈ આકરાં પગલાં લેવામાં નથી આવ્યા. લેવાશે ત્યારે એક ક્રિમિનલ લવસ્ટોરી પણ બહાર આવશે. આ કથામાં જેઓ વધુ જાણે છે તેમના માથે મોત મંડરાઈ રહ્યું છે. આ યાદીમાં પ્રથમ ભોગ એ. રાજાના વિશ્વાસુ સાથીદાર અને ભાગીદાર સાદિક બાચ્ચાનો લેવાઈ ગયો છે. હવે કોનો વારો આવશે તે તો અત્યારે માત્ર અટકળનો વિષય છે.
વધી રહેલી ગરમીને કારણે જો અણુ ભઠ્ઠીનો મધ્ય ભાગ અને તેમાં રહેલા ધાતુના પાઇપો પીગળી જાય તો બહુ મોટી દુર્ઘટના માટે તૈયાર રહેવું પડશે
જપાનના ફુકુશિમા એટમિક પાવર પ્લાન્ટમાં થયેલા બે ધડાકાઓને કારણે ભારતના લોકોનો વિશ્વાસ એટમિક પાવર પ્લાન્ટની સલામતીમાંથી ઉઠી ગયો છે. અમેરિકા સાથેના ઐતિહાસિક અણુ કરાર પછી ભારત અણુ ઉર્જાના ક્ષેત્રમાં મોટી હરણફાળ ભરવાની તૈયારી કરી રહ્યું હતું. ઈ.સ. ૨૦૩૦ની સાલ સુધીમાં ભારતે અણુ વીજળીના પ્લાન્ટો ખરીદવા પાછળ ૧૭૫ અબજ ડોલરનું રોકાણ કરવાની તૈયારી કરી લીધી હતી. ફ્રાન્સની અરેવા અને અમેરિકાની જીઈ જેવી કંપનીઓને અબજો રૃપિયાના ઓર્ડરો પણ આપી દેવામાં આવ્યા હતા. આ તબક્કે જપાનનો ફુકુશિમા પ્લાન્ટ ભૂકંપ અને સુનામીમાં જમીનદોસ્ત થઈ ગયો તેને કારણે ભારતના અણુ કાર્યક્રમને જબરદસ્ત ધક્કો લાગ્યો છે. ભારતમાં ૨૦ અણુ ભઠ્ઠીઓનું સંચાલન કરી રહેલા ન્યુક્લિયર પાવર કોર્પોરેશનના અધ્યક્ષ શ્રેયાંસકુમાર જૈને કબૂલ કર્યું છે કે જપાનની દુર્ઘટનાને કારણે ભારતના અણુ કાર્યક્રમ બાબતમાં ફેરવિચારણા કરવાની ફરજ પડશે.